Znachor – Tadeusz Dołęga-Mostowicz – recenzja

Zanim otworzyłeś list, wszystko było inaczej. Skończyłeś trudną operację w szpitalu i z prezentem dla żony goniłeś do domu, bo dzisiaj rocznica waszego ślubu i jak co roku masz dla niej prezent. Lecz w domu zastała cię głucha cisza. Nie ma jej, nie ma dziecka, została koperta, a w niej list do ciebie. List, który sprawił, że oszołomiony musiałeś usiąść, podeprzeć na dłoni nagle ciężką głowę i po chwili wyjść z domu. Wszedłeś do gospody i jak nigdy w życiu zacząłeś pić. Dużo pić. To picie jeszcze pamiętasz i jakichś towarzyszy też, ale tego, co było potem, już nie pamiętasz. Budzisz się w dole, w marnych resztach ciuchów i nic nie wiesz. Ani kim jesteś, ani skąd pochodzisz, gdzie pracowałeś, ani gdzie jest twój dom. Straciłeś rozum i samego siebie.

Wszystko straciłeś, nie zostało nic prócz kilku łachów na karku.

W „Znachorze” Tadeusza Dołęgi – Mostowicza liczy się tylko to, co tu i teraz. Tylko to ma znaczenie i tylko tego należy się trzymać. Amnezja co do przeszłości okazuje się być zbawienna dla profesora Wilczura. Zostaje Antonim Kozubą, bo kimś przecież jest, tuła się po gospodarstwach, jada, co dostanie, śpi, gdzie dadzą mu miejsce. Żyje z chwili na chwilę. A przeszłość? Ta czasem otwiera w jego pamięci małą furtkę i przywraca, a to umiejętności, a to jakieś majaki, które trudno powiązać w całość, a to myśli jakieś dziwne.

Ale czas – czas prędzej, czy później wszystko sklei.

Wspomnienia mogą zabić czasem szybciej niż tętniak. Nie są pomocne, ciążą i odbierają chęci do życia, zwłaszcza gdy są bolesne. Do zmagania się z nimi trzeba siły, a Kozuba ich nie ma.

Jednak, wbrew przeciwnościom losu, Antoni trafia do dobrych ludzi. Odnajduje w sobie lekarski fach, choć nie wie skąd go ma. Leczy ludzi, którzy przybywają do niego każdego dnia, ustawiając się w niekończące się kolejki. Czasem nawet uśmiecha się do młodziutkiej pracownicy sklepu z tytoniem. Życie nabiera kolorów, z czasem nawet ostrości, a wtedy…

Tadeusz Dołęga – Mostowicz już od pierwszych zdań „Znachora” wrzuca czytelnika w sam środek literackiej uczty. Już na trzeciej stronie ciężko ci oddychać, bo wnikasz w ciało bohatera i stajesz się nim. I stoisz z listem od żony, która cię zostawiła, bo pokochała – innego, bo ciebie tylko darzyła szacunkiem, tylko z tobą była. I chce ci się płakać. Rzucasz list w ogień…

Jakże cudownie czyta się tę powieść, jakże osobiście się ją odbiera, jakże ona przylega do ciebie, przenika każdą twoją cząstkę psychiki. Tekst jest tak piękny i tak płynny, że porywa cię, jak rzeka i płyniesz nią do końca, by na drugim jej brzegu zorientować się, że nie potrafisz pływać. Losy postaci z powieści stają ci się bliskie i nie potrafisz przestać myśleć o nich. Ekranizacja tej powieści niestety nie udźwignęła tego, ta w sobie ma. Duży ekran nie oddaje ani emocji, ani nastroju, jaki roztacza książka. Ona żyje w tobie i podczas czytania i po nim. Przed długie tygodnie chodzi z tobą i w tobie. Powracasz do tych stron i do Wilczura i do tego, jacy potrafią być ludzie dla obcego człowieka.

„Znachor” to perła literacka. Wyjątkowa.
„Znachor” to prawdziwe, nieśmiertelne mistrzostwo pióra.

Agnieszka Kusiak – #agaKUSIczyta